ΛΑΤΕΡΝΑ Η αρχόντισσα του δρόμου

όποιος ξεχνάει χάνεται , ραγίζει όποιος θυμάται Η πρώτη λατέρνα στην Ελλάδα δηµιουργήθηκε γύρω στα 1880. Τότε η συνεργασία του Έλληνα Ιωσήφ Αρµάου και του Ιταλού Jugepe Turconi απέφερε την λατέρνα.  Οι δυο τους πολλοί καλοί φίλοι µε έντονες µουσικές και κατασκευαστικές δεξιότητες έφτιαξαν στην Κωνσταντινούπολη την πρώτη λατέρνα χωρίς τη σιδερένια βάση που είχαν τα πιάνο γιατί υπήρχαν παρόµοια µε τη λατέρνα όργανα στο παρελθόν µε σιδερένια όµως βάση (π.χ. η Ροµβία).  Οι δυο τους είχαν δηµιουργήσει ένα συνεταιρισµό όπου είχαν διαχωρίσει τη δουλειά σε δύο κοµµάτια.  Ο Turconi ασχολιόταν µε το κατασκευαστικό κοµµάτι ενώ ο Αρµάος µε την καταγραφή, δηλαδή το «σταµπάρισµα» των τραγουδιών Η εξέλιξη ήταν ραγδαία.  Αν και στην Κωνσταντινούπολη υπήρξαν µόνο 2-3 κατασκευαστές στην Ελλάδα υπολογίζονται σε 60-80. Υπολογίζεται επίσης ότι την περίοδο πριν τον πόλεµο του 1940 υπήρξαν σε Αθήνα και Πειραιά περίπου 40.000 όργανα και άλλα τόσα µόνο στη Θεσσαλονίκη.  Ακόµα εκείνη την περίοδο σε κάθε µαγαζί διασκεδάσεως υπήρχαν 6-7 όργανα. Ο πόλεµος όµως στάθηκε τροχοπέδη σε οποιαδήποτε εξέλιξη της λατέρνας. Αν και ήταν πολύ προσιτή στην αρχή της στη διάρκεια του πολέµου κανείς δεν κοίταζε την διασκέδαση. Επίσης πάρα πολλά όργανα καταστράφηκαν λόγω του όγκου τους.  Ο τελευταίος κατασκευαστής όπου έκλεισε το εργαστήριο περίπου στα 1938. Αυτό το µαρτυρούν και οι υπάρχουσες λατέρνες που υπολογίζονται σε νεότερες να είναι εκείνης της εποχής. Μέσα στα χρόνια της ακµής πολλοί ακολούθησαν το πρότυπο  του Αρµάου-Turconi και διαχώρισαν την κατασκευή της λατέρνας. Έτσι, σπουδαιότερος «σταµπαδόρος» εξελίχθηκε  ο γιος του Αρµάου, Νίκος Αρµάος.  Αυτός διέδωσε αργότερα την τέχνη του στο γιο του  και αυτός βρήκε µεταλαµπαδευτή τον Αντώνη Νασιόπουλο  όπου σε συνεργασία µε τον Βασίλη Ιακωβίδη, κορυφαίο τεχνίτη και κουρδιστή πιάνων, κατασκεύασαν ξανά το 1944 τη λατέρνα.  Παράλληλα στις Σέρρες, ο Αναστάσιος Τζίωνης συνεχίζει  και αυτός να κατασκευάζει µε παραδοσιακό τρόπο λατέρνες. Αργότερα (το 2001) ο Ιακωβίδης θα πεθάνει, ο Τζίωνης θα αποσυρθεί (σε ηλικία 97 ετών) και µόνος κατασκευαστής θα µείνει ο Νασιόπουλος Κύριο χαρακτηριστικό της λατέρνας ήταν και είναι το στόλισµά της. Παλαιότερα αποτελούσε και επάγγελµα καθώς υπήρχαν καταστήµατα που πουλούσαν στολίδια και άλλα είδη.  Είχαν σκεπάσµατα από δέρµα σε διάφορα χρώµατα, κοµµένα, ξεγυρισµένα, µε κεντίδια, σκαλισµένα διάτρητα.  Αυτές ήταν οι φορεσιές. Υπήρχαν βελούδινα σκεπάσµατα µε ρέλι, χρυσοκεντήµατα µε παραστάσεις (π.χ. 2 κοπέλες να κρατούν την ελληνική σηµαία ή παραστάσεις από µάχες του '21)  Ήταν πολύ φορτωµένες µε χάντρες, κοµπολόγια, εικόνες ακόµα και κέλυφος χελώνας και ότι άλλο σκεφτόταν ο καθένας.  Υπήρχαν σεγαριστά σχέδια µε το κλασσικό βυζαντινό σχέδιο  και η εικόνα που είχαν στο κέντρο ήταν ή της Μαρίας της Πενταγιώτισσας ή της Ρόζα Εσκενάζυ ή 2-3 ακόµα άλλες.  Σπάνια κάποιος έβαζε φωτογραφία από αγαπηµένο ή συγκεκριµένο του πρόσωπο. Τέλος τα πόδια που στηριζόταν η λατέρνα ήταν ξυλόγλυπτα. ]  ΠΗΓΗ